Praten met pubers over kindermishandeling
Waar moet je op letten als je in gesprek gaat met een jongere die (vermoedelijk) te maken heeft met kindermishandeling? Hoe win je het vertrouwen als je voor die jongere al de zoveelste hulpverlener bent? Wat kun je de jongere zelf laten bepalen en wanneer neem je de verantwoordelijkheid van ‘m over?
Welke vragen stel je wel en niet?
In de vragenlijstjes die deelnemers voorafgaand aan mijn training invullen, komt vaak de vraag terug: welke vragen stel je wel en niet in gesprekken met kinderen over kindermishandeling?
Praten met jonge kinderen
Vaak krijg ik vragen van professionals over het praten met jonge kinderen over kindermishandeling. Hoe doe je dat? Kan het wel? En belast je ze daarmee niet teveel? Mijn antwoord is: ja, het kan zeker!
Wat zegt jouw onderbuikgevoel?
Ken je dat? Zo’n kind dat er niet gelukkig uitziet. Of de interactie tussen ouder en kind die je typisch vindt. Een vader waar jij je door geïntimideerd voelt. Een kind dat alle reddersneigingen in je losmaakt. En het onderbuikgevoel dat je daarbij krijgt.
Betrokkenheid tonen: hoe dan wél?
Als je met een kind praat over nare dingen die het meemaakt, wil je graag laten merken dat je je betrokken voelt. Tegelijkertijd wil je dingen niet groter maken dan ze voor het kind misschien zijn. Als het gaat om een traumatische gebeurtenis, wil je bovendien geen herbeleving opwekken. En als er nog een politie- of raadsonderzoek moet plaatsvinden, is het belangrijk dat je het verhaal van het kind niet beïnvloedt.
Zeg wat je doet en doe wat je zegt!
Het klinkt logisch: ‘zeg wat je doet en doe wat je zegt’. In de praktijk blijkt het echter niet altijd eenvoudig om transparant te zijn naar een kind. Bijvoorbeeld als je zelf niet weet wat er gaat gebeuren of als je een pijnlijke boodschap te vertellen hebt. Ook lukt het niet altijd om beloftes na te komen als alles ineens anders loopt dan gepland.
Eerst contact, dan ‘contract’
In de context van een gesprek is ‘contact’ een abstract begrip, dat beter valt te voelen dan uit te leggen. Tegelijkertijd is het ervaren van mens-tot-mens-contact essentieel om het kind een veilig gevoel te geven. Zonder dit contact wordt samenwerken lastig. Vandaar de uitdrukking ‘Eerst contact, dan contract!’
Help! Politie!
Elk jaar op 20 november vieren we de Internationale Dag van de Rechten van het Kind. Bijna alle landen van de wereld hebben het Internationale Verdrag voor de Rechten van het Kind ondertekend. Daaronder vallen ook afspraken over veilig opgroeien. Gelukkig zijn we het er ook in ons land over eens dat kindermishandeling niet mag.
Hoe hou je je oordeel buiten het gesprek?
Het is vaak erg moeilijk voor een kind om te praten over gevoelens en gebeurtenissen waar het zich voor schaamt of die mogelijk een negatief beeld geven van zijn ouders. Jouw oordeel kan een kind het gevoel geven dat je hem of zijn ouders niet begrijpt of zelfs afwijst. Ook kan het ervoor zorgen dat het kind zijn verhaal aanpast aan wat hij denkt dat jij wilt horen.
Hoe hou je je eigen emoties onder controle?
Als je in gesprek bent met kinderen over kindermishandeling, kun je nare en soms schokkende dingen te horen krijgen. Dat kan voor jou als professional soms schrikken zijn. Ook kan het gebeuren dat je zo geraakt wordt, dat je moeite hebt om je emoties op de achtergrond te houden tijdens het gesprek.
Hoe ver ga je?
In gesprekken met kinderen over de nare dingen die ze meemaken, kan het moeilijk zijn om een balans te vinden tussen voldoende doorvragen en op tijd stoppen.
Hoe blijf je uit de reddersrol?
Wanneer een kind je vertelt dat er thuis geen aandacht voor hem is, hij letterlijk klappen krijgt als hij een onvoldoende haalt of dat de ruzies tussen zijn ouders steeds vaker uit de hand lopen, kan dat jou als mens behoorlijk raken. Dat geldt ook voor alle andere vormen van kindermishandeling waar je soms mee te maken krijgt. Zeker als het kind daarbij erg emotioneel is, kan het soms moeilijk zijn om je eigen emoties de baas te blijven.