Voor kinderen die te maken hebben met onveiligheid in de thuissituatie, betekent de zomervakantie soms juist méér dan minder stress. De veilige haven van school en vrienden valt grotendeels weg en ook professionals die betrokken zijn bij een gezin gaan vaak een aantal weken met vakantie.
Juist als de vaste routines worden doorbroken, neemt in sommige gezinnen de spanning toe. Bovendien zijn gezinsleden tijdens vakanties vaak veel meer uren per dag bij elkaar. Dat kan zorgen voor meer escalaties en meer seksueel misbruik. Als er verwaarlozing speelt, wordt deze nu niet onderbroken door positieve aandacht van de meester of gezelligheid met vrienden. Kinderen die het thuis moeilijk hebben, kunnen zich in de vakanties daardoor extra eenzaam voelen.
De coronaperiode is voor veel kinderen aantoonbaar extra zwaar geweest. Begin juli 2021 verscheen het onderzoeksrapport van het Centrum Kinderhandel en Mensenhandel (CKM), met daarin de aangrijpende conclusie dat bij de seksuele uitbuiting van kinderen in coronatijd vaker de eigen (stief)ouders betrokken waren.
Natuurlijk kun je als professional niet 365 dagen per jaar beschikbaar zijn. Een juf is er nu eenmaal niet als de school dicht is en ook pleegzorgbegeleiders en jeugdbeschermers moeten nu en dan even bijtanken. Toch kun je ook voor vakantieperiodes iets betekenen voor de kinderen waar je mee werkt:
- Ga op tijd in gesprek over de vakantie. Vraag eens aan een kind hoe hij aankijkt tegen de zomervakantie. Gaan ze met vakantie? Hoe lang? Heeft hij er zin in? Of blijven ze de hele zomer thuis? Hoe is het voor het kind als er straks geen school is? Hoe vindt hij het dat jij straks ook met vakantie bent? Wat heeft het kind nodig om de vakantieperiode zo fijn mogelijk door te komen? Denk bij jongeren ook aan een eventueel risico op huwelijksdwang en achterlating.
- Maak plannen voor plezier. Waar kijkt het kind naar uit deze vakantie? Welke dingen vindt het kind leuk om te doen? Waarvan gaan de dagen sneller? Wat wil het kind in elk geval doen in de vakantie en hoe gaat hij dat regelen of wie kan hem daarbij helpen? Vaak worden er in vakantieperiodes in de wijk ook gratis activiteiten georganiseerd voor kinderen. Handig om die mee te nemen in de vakantieplanning.
- Maak plannen om adem te halen. Is er iemand waar het kind misschien een paar dagen kan logeren in de vakantie? Of eens per week een middag chillen? Of, als het kind vindt dat hij thuis nodig is: is er iemand die af en toe kan komen helpen in het gezin? Een vakantiebaantje dat kan zorgen voor adempauze en afleiding van de situatie thuis? Een bioscoop- of andere tegoedbon die een uitje kan financieren?
- Organiseer steun. Maak een lijstje van mensen die vertrouwd zijn voor het kind. Wie is wanneer beschikbaar of juist met vakantie? Kan het kind daar af en toe even spelen of zijn hart luchten? Of kan het kind juist iemand anders helpen door bijvoorbeeld nu en dan een boodschap te doen, waardoor hij afleiding én waardering krijgt? Denk zowel aan het professionele als aan het eigen netwerk van familie, vrienden en buurtgenoten.
- Spreek af waar het kind terecht kan als dat nodig is. Wie is er bereikbaar als jij met vakantie bent? Wie houdt in deze periode in de gaten hoe het gaat met de veiligheid in het gezin? Wie uit het eigen netwerk kan het kind bellen als er iets aan de hand is? Wie houdt een (extra) oogje in het zeil? Welke afspraken kun je daarover maken met ouders en kinderen samen?
Voor de meeste kinderen is de vakantie gelukkig niet alleen maar zwaar. Maar het kan wel een periode zijn die extra onveilig is en waarin het kind zich (nog meer) ongezien voelt. Specifieke aandacht hiervoor en concrete ideeën en afspraken voor tijdens de vakantie kunnen houvast geven. Heb je meer tips om kinderen te helpen de vakantie door te komen? Ik lees ze graag.
Verder lezen over hoe je in gesprek kunt gaan met kinderen over onveiligheid in hun thuissituatie? In het Praktijkboek praten met kinderen over kindermishandeling staan veel concrete handvatten en voorbeelden.
