Als een kind vraagt om geheimhouding, voordat hij je vertelt wat er aan de hand is, hoe reageer je dan? Hoe voorkom je dat je het vertrouwen van een kind verliest, als je hem vertelt dat je geen geheimhouding kunt beloven? Het blijft één van de meest gestelde vragen tijdens trainingen.
Juist in gesprekken over geweld, verwaarlozing en seksueel misbruik komt het aan op veiligheid in het contact tussen jou en het kind. Voelt het kind zich voldoende op zijn gemak om aan jou zijn verhaal te doen? Kom je betrouwbaar over? Sta je aan zijn kant en doe je niets dat hij niet wil?
Natuurlijk is het van belang om eerlijk te zijn over wat je wel en niet kunt beloven. Maar daarnaast is het óók van belang om aandacht te hebben voor hoe je die boodschap brengt:
- Neem even de tijd. Het onderwerp geheimhouding is vaak maar een heel klein stukje van het gesprek, maar wel een belangrijk onderdeel. Sta(m)p hier niet met zevenmijlslaarzen doorheen, juist omdat je het vertrouwen hier kunt maken of breken.
- Altijd eerst contact. Veel professionals zijn geneigd om meteen antwoord te geven op een vraag om geheimhouding (‘dat kan ik niet beloven’). Daarmee kun je onbedoeld al deuren dichtgooien. Begin daarom altijd vanuit verbinding. Het klinkt alsof je met iets groots zit? Dat lijkt me moeilijk voor je. Gebruik de kracht van stiltes en onderdruk de eventuele neiging om het kind te overtuigen om te gaan praten. Vraag hoe het met het kind gaat, of hij het geheim al lang bij zich draagt, of het kind er al aan iemand over heeft verteld, geef erkenning voor het feit dat het moeilijk kan zijn om iets groots te delen en vraag of het kind er iets over wil vertellen.
- Eerlijkheid én intenties.Met alleen een eerlijke boodschap kun je onbedoeld de onrust vergroten. Het is van belang om een kind te laten weten dat het jou niet zozeer om regels en protocollen gaat (‘als het gaat om… moet ik het bespreken’), maar om het kind zelf. Je mag me alles vertellen wat je wilt vertellen en ik zal altijd mijn best doen om je te helpen. Of: We gaan stap voor stap en ik doe niks zonder dat jij ervan weet. Het gaat mij erom dat het goed met jou gaat. Én: Als ik denk dat ik je niet in m’n eentje kan helpen, moet ik er misschien met iemand over praten. Maar dat zal ik altijd eerst met jou bespreken. Of: Als we jouw ouders nodig hebben om te zorgen dat het beter kan gaan, bedenken we eerst samen hoe we dat gaan aanpakken.
- Geef ruimte. Als het kind er nog niet aan toe is om zijn geheim te delen, geef het kind dan de ruimte om er bijvoorbeeld nog even over te denken, om aan een idee te wennen of om iemand anders te kiezen waar hij steun kan zoeken. Vertel dat het kind altijd welkom is om met je te praten (of juist voor ontspanning) en dat je zelf ook af en toe zult vragen hoe het met hem gaat. Zo kun je belangrijke zaadjes planten!
- Kom erop terug. Neem zelf het initiatief om terug te komen op het gesprek, gemaakte afspraken of hoe het nu met het kind gaat. Vraag hoe het gaat met het geheim. Vertel hoe je zelf weleens bent omgegaan met een moeilijk geheim. Lees een boekje over geheimen en leg uit dat kinderen niet-leuke geheimen altijd mogen vertellen, ook als iemand anders zegt van niet. Probeer geen verwachtingen te hebben: het kind is de baas over wat hij wanneer en aan wie vertelt.
Soms lukt het kinderen (nog) niet om te praten. Bekijk dan wat je wél kunt doen: beschikbaar blijven, regelmatig vragen hoe het gaat, steun bieden en bij grote zorgen natuurlijk ook overleggen met de aandachtsfunctionaris, Veilig Thuis, je gedragswetenschapper of collega.
Wil je elke 3 weken een blog met tips in je mailbox? Meld je dan hier aan voor de nieuwsbrief en ontvang meteen de digitale reader ‘Wat elke professional moet weten over praten met kinderen over kindermishandeling’.
