Een kind waarmee het steeds slechter lijkt te gaan, terwijl de wachtlijst voor hulp alleen maar oploopt. Geweld dat na een melding bij Veilig Thuis gewoon doorgaat. Een jongere die geen hulp wil en die ervoor kiest om de situatie ‘uit te zitten’ totdat hij uit huis gaat. Een gezin waar al jaren de ene na de andere jeugdbeschermer bij betrokken is, maar waar het maar niet beter gaat…
Als je grote zorgen hebt om een kind, vanwege geweld, verwaarlozing en/of seksueel misbruik in het gezin, kan het enorm frustrerend zijn als je ziet dat de hulp maar niet op gang komt of, als die hulp er wel is, dat de situatie niet verbetert of zelfs verslechtert. Uit alle macht blijf je kijken naar wat je nog kunt doen om het kind verder te helpen, maar soms lukt dat gewoonweg niet. Of niet zo snel als je zou willen.
In zo’n geval ervaar je misschien dat je tekort schiet. Wat kun je betekenen als de situatie (heel) zorgelijk blijft? Soms toch meer dan je denkt:
- Steunende volwassenen zijn een belangrijke veerkracht-versterker! Door (extra) aandacht, steun en een luisterend oor te blijven geven, laat je een kind zien dat je hem niet loslaat. Door zijn talenten aan te spreken en je vertrouwen uit te spreken, leer je het kind dat hij meer is dan de situatie waarin hij opgroeit. Door niet weg te gaan, niet op te geven, ook niet bij grote emoties, bij lastig gedrag en ook niet als het maar niet beter gaat, geef je de boodschap dat het kind het waard is om naar om te kijken.
- Kinderen willen niet gered worden, ze willen gezien worden. Het kan moeilijk zijn om je reddersneigingen te onderdrukken als je je zoveel zorgen maakt. Maar inmiddels hebben we van zóveel ervaringsdeskundige jongeren gehoord dat het veel belangrijker is dat we hen echt zien, horen en serieus nemen, dat we daar misschien maar eens naar moeten gaan luisteren 😉. Sowieso luisteren dus, om ruimte te geven aan het verhaal en de beleving van het kind. Zonder meteen ‘te paard’ richting oplossingen of ingrijpen te gaan, om (onbewust) je eigen onrust te sussen.
- Alleen hulp helpt niet. Natuurlijk kan professionele hulp als traumabehandeling of opvoedondersteuning onmisbaar zijn. Maar deze hulp kan niet op zichzelf staan. Juist in interactie met de omgeving vindt (verder) herstel plaats. Mensen uit het eigen sociale netwerk, maar ook jij als professional zijn van belang om positieve ervaringen op te doen, steun te ervaren en vertrouwen in zichzelf te vergroten. Jouw betrokkenheid kan het effect van de hulp dus positief versterken.
- ‘Gewoon’ doen. Als je beschadigd bent in de relatie met belangrijke anderen, verloopt het herstel ook in belangrijke mate in relatie met anderen. Normale contacten en gewone interacties geven kinderen het gezonde voorbeeld en bieden tegenwicht aan de negatieve overtuigingen die het kind heeft ontwikkeld over zichzelf en de ander. Wees wel zorgvuldig in wat je voordoet als ‘normaal’: zachtheid en kalmte zijn belangrijk bij een traumasensitieve benadering, ook als je onverhoopt een grens moet stellen.
- Als een kind niet wil praten, wil dat niet zeggen dat wat je doet geen effect heeft. Met een gesprek kun je een kind de kans bieden om te vertellen over zijn situatie en hoe hij die beleeft. Maar soms is het te moeilijk voor een kind om (eerlijk) te vertellen wat hij meemaakt. Dan komt er misschien inhoudelijk niet veel uit, waardoor je denkt dat een gesprek geen zin heeft. Realiseer je dat je met elk(e opening voor) gesprek wel degelijk belangrijke zaadjes kunt planten, die misschien niet meteen uitkomen, maar wel degelijk doorwerken bij het kind.
Het kan een machteloos gevoel geven als ondanks al je inspanningen de situatie van een kind niet genoeg verbetert. Realiseer je dat je, ook als je kindermishandeling niet (meteen/ blijvend) kunt stoppen, je wel degelijk de schadelijke gevolgen kunt helpen beperken. Ook daarmee kun je van levensbelang zijn voor het verdere leven van een kind.
Meer lezen over (traumasensitief) in gesprek gaan met kinderen over wat ze meemaken? In het Praktijkboek praten met kinderen over kindermishandeling vind je veel handvatten, voorbeelddialogen en tips van ervaringsdeskundige jongeren.
