Zorg goed voor jezelf!
Als je werkt met kinderen in onveilige thuissituaties, kan dat veel van je vragen. Heftige verhalen die je mee naar huis neemt, verantwoordelijkheidsgevoel dat verder reikt dan wat je kunt doen, de zorgen die je hebt over een kind en de intense emoties van de ander die ook bij jezelf vanalles losmaken, doen een beroep op jouw draagkracht.
Wat als het kind niets loslaat?
Ken je dat? Eindelijk heb je een moment gevonden om even met een kind in gesprek te gaan. Je bent benieuwd naar zijn verhaal en bent misschien op zoek naar info die jouw zorgen bevestigt of die jou juist kan geruststellen. Maar het kind laat niets los. In elk geval niks waar jij wat mee kunt. Wat doe je dan?
Praten en spelen tegelijk: hoe dan?
Voor jonge kinderen is het voeren van een gesprek best ingewikkeld. En als het gaat over nare gevoelens of heftige gebeurtenissen wordt het er meestal niet gemakkelijker op. Ook voor oudere kinderen kan het moeilijk zijn om in een voor volwassenen gebruikelijke setting te praten over wat hen bezighoudt.
Luisteren naar getraumatiseerde kinderen: een kwestie van durven!
Kinderen die ingrijpende dingen meemaken, zeggen: ‘vraag mij ernaar, want uit mezelf begin ik er niet over’. Echt luisteren vraagt vervolgens meer dan het ophalen van informatie bij een kind of het zo goed mogelijk proberen op te lossen van wat er mis is. Vragen naar wat een kind heeft meegemaakt, het aanhoren van zijn verhaal en te verdragen wat dit oproept bij het kind én bij jezelf vraagt lef.
Niet verder vertellen!
Kinderen die in een onveilige situatie opgroeien, hebben vaak moeite om volwassenen in vertrouwen te nemen. Hoe ouder kinderen worden, hoe meer ze zich bovendien bewust zijn van eventuele gevolgen van het vertellen van hun verhaal. Dat kan ervoor zorgen dat ze zich nauwelijks openstellen. Of dat ze dat alleen doen als je geheimhouding belooft.
Wat moet je doen als je niet weet wat je moet doen?
Misschien ken je het wel: je vermoedt dat er meer speelt dan dat je weet. Je wilt erachter komen hoe het zit, maar je blijft een gesprek met het kind maar uitstellen. Want wat als je dingen te horen krijgt die echt ernstig zijn? Wat moet je dan doen? En wat als je helemaal niks kúnt doen?
Contact maken? Hier en nu!
Een gesprek met een kind over kindermishandeling is vaak voor beide partijen spannend. Kinderen vertellen niet gemakkelijk over wat er thuis gebeurt, uit schaamte, schuldgevoel, loyaliteit naar hun ouders of uit angst voor wat er gaat gebeuren als ze erover zouden vertellen.
Hoe zuiver is jouw agenda?
Alle professionals die ik ooit heb getraind zullen beamen dat luisteren zonder oordeel voorwaarde is voor een goed gesprek. Toch blijkt het in de praktijk lastig om werkelijk open te staan voor het verhaal van de ander, zonder dat je wordt beïnvloed door je bezorgdheid, mening over de situatie of je behoefte om de problemen van de ander op te lossen.
‘Verwaarlozing: onmogelijk gedrag, onmogelijk gesprek?’
Verwaarlozing is een vorm van kindermishandeling die niet altijd gemakkelijk te herkennen en te verhelpen is. Zeker als het gaat om affectieve en pedagogische verwaarlozing, waarbij kinderen structureel te weinig aandacht, liefde en opvoeding krijgen.
Hoe steun je het kind zonder de ouders af te vallen?
Als je praat met een kind dat thuis te maken heeft (gehad) met geweld of verwaarlozing, moet je er rekening mee houden dat ook (of misschien wel: juist) deze kinderen in verreweg de meeste gevallen grote loyaliteit voelen naar hun ouders. Dat is één van de belangrijkste redenen waarom het voor kinderen zo ontzettend moeilijk is om te praten over wat er thuis gebeurt. Ze willen hun ouders niet verraden en willen niet dat anderen negatief denken over hun ouders.
Hoe open je een gesprek als je je zorgen maakt?
Ken je dat? Je maakt je zorgen om een kind. Je vermoedt of weet dat er sprake is van onveiligheid thuis, maar je weet niet hoe je erover moet beginnen. Misschien wil het kind er wel helemaal niet over praten of maak je het juist overstuur door ernaar te vragen. Of je vindt het niet aan jou, maar aan (andere) hulpverleners om hierover in gesprek te gaan.
Steun kan het verschil maken!
Als je te maken hebt met een kind dat in een onveilige thuissituatie zit, kun je het gevoel hebben dat je maar weinig voor hem kunt betekenen. Ook als er al hulpverlening betrokken is, duurt het vaak nog een tijd voordat de situatie daadwerkelijk verandert of voordat het kind zich echt beter gaat voelen. Toch kun je ook in zo’n situatie een groot verschil maken voor een kind. Door steun te bieden draag je bij aan (het vergroten van) een gevoel van veiligheid en eigenwaarde. 5 manieren om steun te bieden aan een kind dat het moeilijk heeft (met extra tips voor in coronatijd!):