De afgelopen weken is er in de media weer volop discussie over de ‘pedagogische tik’. Twee (niet meer praktiserend) artsen namen het op voor het inzetten van de tik, om jonge kinderen te disciplineren en om ouders een middel in handen te geven om dat te doen zonder dat zij hun kind zullen mishandelen. Artsen van het AMK en AJN kwamen met een weerwoord, waarin zij stellen dat het pleidooi voor de tik slecht is onderbouwd en een tik de drempel naar kindermishandeling juist verlaagt. In o.a. de Volkskrant kwam een goed onderbouwd opiniestuk als reactie op de twee eerder genoemde artikelen, met als conclusie dat er geen goede redenen zijn om de tik toe te passen en wel hele goede redenen om de tik achterwege te laten.
Ook in trainingen komt deze discussie weleens op. Regelmatig krijg ik vragen als: ‘hoe ga je om met gezinnen waarin de pedagogische tik als vanzelfsprekend opvoedmiddel wordt gezien? Het is soms toch ook een kwestie van culturele verschillen? Moet ik daar nu echt wat van zeggen?’ Mijn antwoord is: Ja! Als professional moet je daar zeker wat mee. Niet met als doel om jouw normen & waarden op te dringen aan elk gezin dat je tegenkomt, maar wel om ouders te helpen inzien wat het effect is van hun opvoedstijl en handvatten te bieden voor hoe het ook anders kan. Tips die je hierbij kunnen helpen:
- Ga open in gesprek met de ouder(s). Wat zijn hun wensen, overtuigingen, normen en waarden over opvoeden? Wat vinden ze belangrijk om hun kinderen mee te geven? Wat willen ze bereiken met de opvoeding die ze bieden? In hoeverre lijkt dat te lukken? Wat vinden ze sterke en minder sterke punten in hun opvoedstijl?
- Sluit aan op hún dilemma’s. Laat je eigen agenda los en bespreek zaken waar zij tegenaan lopen. Meestal ontstaat daar vanzelf een aanknopingspunt voor gesprek over opvoedstijlen en het effect daarvan. Veel ouders willen hun kind bijvoorbeeld leren dat slaan of andere agressie niet mag. Welk voorbeeld geven zij hun kind met de opvoedstijl die ze hanteren?
- Geef uitleg over negatieve effecten van slaan. Pas als je werkelijk in contact bent met ouders en zij zich door jou gezien en serieus genomen voelen, ontstaat er ruimte om te luisteren naar wat jij hen te vertellen hebt. Geef beknopte, objectieve informatie. Veroordeel de ouders niet om de opvoedstijl die zij hanteren. Vaak komt deze voort uit onmacht of onwetendheid.
- Reik concrete alternatieven aan. Als je de ouder wilt helpen om het anders te doen, is het van belang om hen daar concrete handvatten voor te bieden. Het kan daarbij helpen als ouders jouw tips kunnen nalezen op momenten waarop zij daar behoefte aan hebben. Als je beschikt over concreet materiaal kun je dit meegeven. Ook kun je hen wijzen op de folder Als opvoeden even lastig is (NJi) of je kunt zelf een schriftje met ze aanleggen voor tips en bevindingen.
- Betrek de kinderen erbij. Indien de leeftijd van de kinderen het toelaat (doorgaans vanaf een jaar of 4), bespreek dan ook met hen hoe zij het slaan of de tikken ervaren. Voer dit gesprek met de ouders erbij. Laat hen vertellen wat ze anders willen zien en maak afspraken met elkaar, waar alle partijen zich in kunnen vinden. Hou in de gaten hoe het gaat met de kinderen, in de komende periode. Evalueer na een tijdje ook weer met de kinderen erbij.
Behoefte aan meer tips voor in gesprek gaan met ouders bij (signalen van) geweld of verwaarlozing? Lees dan hoofdstuk 13 van het Praktijkboek praten met kinderen over kindermishandeling.
