Angst, verdriet, woede, schuldgevoelens, schaamte, wanhoop, frustratie, eenzaamheid… allemaal emoties die kunnen opkomen tijdens een gesprek met een kind over zijn onveilige thuissituatie. Als je zulke grote emoties ziet bij een kind, kan dat ook voor jou heftig en confronterend zijn. Ook kun je er als professional onzeker van worden: hoe ga je het beste om met de gevoelens van het kind? Hoe zorg je ervoor dat je het kind niet nog meer belast? Ben jij wel de juiste persoon om deze emoties op te vangen?
Ik geloof dat je geen psycholoog hoeft te zijn om met een kind te kunnen praten over hoe het met hem gaat. Bovendien: in verreweg de meeste gevallen is er helemaal geen psycholoog betrokken bij het kind, dus komt het aan op andere betrokken professionals waar het kind zijn verhaal bij kwijt kan. En als je over moeilijke dingen praat, kunnen er nu eenmaal heftige emoties boven komen. Deze tips helpen je om ze op te vangen:
- Accepteer emoties zoals ze zich aandienen. Je hoeft ze niet weg te nemen, noch groter of kleiner te maken. Probeer niet meteen in de ‘oplossingsmodus’ te schieten, want dan ga je juist weg van de emotie. Hoe moeilijk soms ook: probeer te verdragen dat het kind zich zo voelt en durf erbij te blijven. De situatie vraagt weliswaar misschien om actie, de emoties vragen ‘alleen maar’ om ruimte.
- Luister naar wat het kind je wil vertellen. Vaak zijn er niet veel (andere) mensen in het leven van het kind die daar de tijd voor kunnen of durven nemen. Je kunt echt veel betekenen door aandacht te geven en echt te luisteren, zonder meteen met je oordeel, analyse of oplossing te komen.
- Geef woorden aan emoties die het kind nog niet zelf kan benoemen. Op die manier laat je merken dat alle emoties er mogen zijn, dat je het kind ziet (en niet alleen hoort wat hij zegt) en leert het kind betekenis geven aan wat hij voelt. Vertellen dat het kind niet de enige is met deze gevoelens en dat ze logisch zijn gezien de situatie, kan extra erkenning geven.
- Toon empathie. Normaliseer de emoties van het kind en erken ze. Laat merken dat je je betrokken voelt en bied steun. Wees ‘gewoon’ mens, naast een mens(je) dat het moeilijk heeft. Let op: indien er (naar verwachting) nog een politieonderzoek volgt, hou het dan vooral bij het non-verbaal uiten van je betrokkenheid. In dit blog leg ik daar meer over uit.
- Als er genoeg over is gesproken, breng het kind dan weer terug naar het hier-en-nu, bijvoorbeeld door te vragen wat hij zometeen gaat doen of dit samen te bedenken. Na grote emoties kan het fijn zijn om even te bewegen. Loop samen naar de automaat voor een warme choco, ga buiten even samen een balletje trappen of ren om het hardst naar het dichtstbijzijnde speeltuintje.
Emoties komen en gaan. Hou in de gaten hoe vaak en hoe hevig het kind zijn emoties ervaart. Wanneer je vermoedt dat er sprake is van trauma, organiseer dan zo snel mogelijk de juiste hulp.
Meer lezen over hoe je veiligheid biedt tijdens gesprekken waarin emoties hoog oplopen? Lees meer tips in het Praktijkboek praten met kinderen over kindermishandeling. Werk je bij Veilig Thuis, jeugdbescherming, RvdK, wijkteam of in (andere) hulpverlening die gericht is op het vergroten van de veiligheid in het gezin? Het Praatboek, bedoeld voor basisschoolkinderen die te maken krijgen met veiligheidsafspraken, geeft ook expliciet ruimte voor de emoties die kinderen ervaren.
