April is Sexual Assault Awareness Month. Een goede reden om eens stil te staan bij dit onderwerp. In de categorie ‘praten met kinderen over kindermishandeling’ is praten over seksueel misbruik misschien wel het allermoeilijkst. Voor kinderen zelf omdat het zich afspeelt in een geheime wereld en het vaak gepaard gaat met manipulatie en bedreiging. Voor professionals omdat het intiem en beladen is om naar te vragen, je het kind niet wilt forceren en geen woorden in de mond wilt leggen.
Wanneer er sprake is of lijkt van seksueel misbruik, is het belangrijk om er rekening mee te houden dat de politie het kind misschien ook nog wil spreken. Het is dan van belang dat je het verhaal van het kind niet hebt beïnvloed. Tegelijkertijd is voor het kind zelf een luisterend oor minstens zo belangrijk als een politieonderzoek. Daarom deze tips voor gesprekken met kinderen over seksueel misbruik:
- Geloof het kind. Eén van de belangrijkste redenen voor kinderen om niet over misbruik te praten, is de angst om niet geloofd te worden. Een onthulling over seksueel misbruik is vaak een unieke kans om de situatie te doorbreken. Wanneer je een kind op zo’n moment niet gelooft, is die kans misschien wel voor altijd verkeken.
- Durf door te vragen. Stel open vragen over wat er gebeurt, sinds wanneer, maar ook over de context, bijvoorbeeld: waar is de (andere) ouder als het gebeurt? Hoe is de sfeer in het gezin? Ga daarbij niet te diep in op détails van het misbruik: dat kan erg belastend zijn. Laat het doorvragen op détails over aan de politie of aan een daartoe opgeleide traumabehandelaar.
- Ga bewust en sensitief om met aanrakingen. Een gezonde, troostende aanraking kan een belangrijke behoefte zijn. Let echter goed op de reactie van het kind: aanraken kan ook te bedreigend zijn.
- Keep yourself together. Zeg bijvoorbeeld niet te snel dat je ervan schrikt. Het is belangrijk dat het kind merkt dat je zijn verhaal aankunt. Eerder schreef ik deze tips over hoe je je eigen emoties onder controle houdt.
- Voorkom paniekreacties en maak een plan. Doe dat in overleg met de politie, Veilig Thuis, de Raad voor de Kinderbescherming of (bij recent misbruik) het Centrum Seksueel Geweld. Na de eerste onthulling is er vaak eerst opluchting, maar daarna komt de angst voor de gevolgen. Het gebeurt dan ook regelmatig dat een kind zijn verhaal terugtrekt. Ook al weet je niet alle feiten, het plan moet erop gericht zijn dat het misbruik niet nog eens kan plaatsvinden.
Anders dan bij veel andere vormen van kindermishandeling, gebeurt seksueel misbruik door volwassenen doorgaans moedwillig. In 25% van de gevallen van seksueel misbruik is de pleger een familielid. In veel andere gevallen gaat het ook om een bekende, zoals een buurman, oppas of sportleraar.
Meer lezen over dit onderwerp? In het Praktijkboek praten met kinderen over kindermishandeling vind je uitgebreide achtergrondinformatie, handvatten en voorbeelddialogen over praten over seksueel misbruik.
