Kinderen die in een onveilige situatie opgroeien, hebben vaak moeite om volwassenen in vertrouwen te nemen. Hoe ouder kinderen worden, hoe meer ze zich bovendien bewust zijn van eventuele gevolgen van het vertellen van hun verhaal. Dat kan ervoor zorgen dat ze zich nauwelijks openstellen. Of dat ze dat alleen doen als je geheimhouding belooft.
Soms heeft een kind al van alles aan je verteld en weet je dat je daar wat mee moet. En dan, aan het eind van het gesprek, zegt het kind alsnog dat je het aan niemand mag vertellen. En al helemaal niet aan zijn ouders! Voor veel professionals is dit een lastige situatie. Want hoe kom je verder als je het verhaal niet mag delen? En als je het wel deelt, beschaam je dan niet het vertrouwen, dat je juist zo zorgvuldig had opgebouwd?
Tips voor het omgaan met een verzoek tot geheimhouding:
- Neem de achterliggende angst serieus. Het kind vraagt je niet voor niets om geheimhouding. Geef aandacht door hier bij stil te staan met het kind. Het is raadzaam om daadwerkelijke risico’s in kaart te brengen. Het kind kan daarvoor een belangrijke informatiebron zijn. Vraag wat het kind denkt dat er kan gebeuren en of zoiets al eerder is gebeurd.
- Leg uit hoe het werkt. Om ervoor te zorgen dat het thuis veiliger wordt, heb je de ouders nodig. Als je niets bespreekt, verandert er niets. Sommige problemen gaan niet vanzelf over: daar is hulp bij nodig. Om kinderen en ouders te kunnen helpen, is het nodig om te bespreken wat er moet veranderen.
- Handel niet op eigen houtje. Ga niet standaard meteen in gesprek met de ouders. Zeker als je inschat dat er risico is op ernstig geweld, zoals bij seksueel geweld, eergerelateerd geweld of PCF. Overleg dan altijd zorgvuldig met collega’s en de aangewezen deskundigen (Veilig Thuis, Raad voor de Kinderbescherming, politie, gedragswetenschapper) en maak een stappenplan.
- Geef het kind regie. Waar mag het kind over meebeslissen of meedenken? Wil hij bijvoorbeeld bij het gesprek zijn? Welke details wil hij wel en niet delen? Kan hij meedenken over hoe de boodschap aan ouders wordt overgebracht? Een gevoel van regie kan houvast geven als het spannend wordt.
- Vraag geen toestemming, maar doe een belofte. In de meeste gevallen moet en kun je wel bespreekbaar maken wat het kind je heeft verteld. Ook als het kind daar na jouw luisterend oor en uitleg nog steeds tegenop ziet. Bespreek duidelijk met het kind wat je gaat doen, met wie en wanneer. Spreek af wanneer je er met het kind op terugkomt. Bespreek wat het kind in de tussentijd kan doen als het zich onveilig voelt en:
- Kom je belofte na! Check daarbij ook of de angst die het kind aanvankelijk heeft geuit inderdaad bewaarheid is geworden. Daarmee laat je zien dat je het kind werkelijk hebt gehoord en zijn boodschap serieus neemt.
Meer lezen over het meenemen van het kind in het proces, en over het omgaan met een verzoek tot geheimhouding? In het Praktijkboek praten met kinderen over kindermishandeling vind je nog veel meer handvatten en voorbeelden.
Als je in de keten ná de meldcode werkt, kan ook het Praatboek hierbij helpen, omdat je dan stap voor stap samen bespreekt wat er thuis wel en niet veilig is, wat er moet veranderen en waarom, welke (veiligheids)afspraken daarover gemaakt worden en wie er in deze periode voor het kind is.
Dit blog is bijgewerkt in april 2022.
