Schaamte, schuld en loyaliteit maken praten over kindermishandeling lastig. Bij eergerelateerd geweld spelen die schaamte, schuld en loyaliteit een hoofdrol. Eergerelateerd geweld is de overkoepelende term voor dwang, psychisch & fysiek geweld en moord, gepleegd om te voorkomen dat iemand de familie-eer kan schaden of om de familie-eer te herstellen.
Vanaf de puberleeftijd krijgen jongeren te maken met seksualiteit, verliefdheid en relaties. De puberteit is daarom een risicovolle fase voor eerverlies. Ook jongens kunnen slachtoffer worden van eergerelateerd geweld (in de helft van de gevallen is er sprake van een mannelijk slachtoffer!). Denk daarbij aan eerverlies in geval van homoseksualiteit, maar ook aan gedwongen worden om eergerelateerd geweld uit te voeren.
Wanneer je (dreiging van) eergerelateerd geweld vermoedt, is het belangrijk om zorgvuldig te handelen. Deze tips kunnen je daarbij helpen:
- Vraag je altijd af: hebben we hier (ook) te maken met eerproblematiek? Wanneer je cultuursensitief communiceert, ben je vooral benieuwd naar normen, waarden en gebruiken binnen de familie of gemeenschap. Vraag ook altijd naar eer. Hoe gaat deze gemeenschap om met eer en de schending ervan? Welke voorbeelden kent de jongere uit zijn familie of omgeving?
- Schakel niet zomaar de familie in. NB: Ook tolken kunnen banden hebben met de familie! Neem de jongere altijd mee in het proces: die is deskundig over zijn familie en gemeenschap. Hoeveel aanzien heeft deze familie? Wat staat er (dus) op het spel? Wie uit de familie heeft veel invloed op andere leden uit de familie?
- Bespreek met de jongere wat de opties en consequenties zijn. Trouwen om de familie-eer te redden, studeren om uit huis te gaan, wel of niet breken met de familie? Welke opties ziet de jongere wel of niet zitten en waarom? Wat zijn (mogelijke) consequenties van de verschillende scenario’s, voor zichzelf en voor dierbaren? Wat weegt zwaarder?
- Handel niet overhaast. Een goedbedoelde, maar verkeerde aanpak kan grote consequenties hebben. Zie ook deze tips van het landelijk knooppunt huwelijksdwang en achterlating.
- Onderneem wél altijd actie. Overleg bij (dreigend) eergerelateerd geweld altijd met een deskundige. Bij de politie, Veilig Thuis, Fier en de Blijfgroep werken contactpersonen die gespecialiseerd zijn in eerproblematiek.
Jongeren die risico lopen om te maken te krijgen met eergerelateerd geweld hebben vaak te maken met een omgeving waar controle, beklemming en geweld heerst. Tegelijkertijd is er in deze families ook vaak sprake van veel warmte en positieve bemoeienis. De loyaliteit naar de familie is meestal erg groot. Help jongeren te praten over (mogelijk) eergerelateerd geweld, met respect voor alle gevoelens die door de jongere heen gaan.
Meer lezen over cultuursensitief communiceren en over praten over (dreiging van) eergerelateerd geweld? In het Praktijkboek praten met kinderen over kindermishandeling staat nog meer achtergrondinformatie en praktische tips.
Dit blog is bijgewerkt in mei 2023.
