Hoe ga je in gesprek met een kind met een andere culturele achtergrond? In zulke gezinnen is het toch veel normaler om kinderen te slaan? Dan hebben deze kinderen er misschien ook niet zo’n last van? Zomaar wat vragen die ik weleens krijg.
Om te beginnen is, in tegenstelling tot wat veel mensen denken, niet zozeer de culturele achtergrond als wel het opleidingsniveau van de ouders een belangrijke risicofactor voor kindermishandeling. Relatief gezien komt kindermishandeling bij laag opgeleide traditioneel allochtone gezinnen evenveel voor als bij laag opgeleide autochtone gezinnen (bij vluchtelingen is het risico wél hoger, vermoedelijk omdat trauma’s meespelen).
Het is goed om je te realiseren dat elk gezin, autochtoon of allochtoon, zijn eigen cultuur heeft. Die zie je terug in normen en waarden, opvoedstijl, onderlinge sfeer, etcetera. Tussen autochtone gezinnen bestaan enorme verschillen, net als tussen allochtone gezinnen. Toch zijn er wel dingen waar je rekening mee kunt houden wanneer je in gesprek gaat met kinderen die thuis opgroeien in een wij-cultuur, terwijl ze op school en op veel andere plekken te maken hebben met een veel individualistischer cultuur:
- Wees benieuwd. Laat je (voor)oordelen voor wat ze zijn en vraag het kind naar gebeurtenissen, normen, waarden en gebruiken in zijn familie.
- Vraag door op de hele familie. Richt je niet alleen op de beleving van het kind dat je tegenover je hebt. Vraag ook naar hoe broertjes, zusjes en ouders met de situatie omgaan.
- Erken en respecteer het kind mét zijn achtergrond. Het kan erg ingewikkeld zijn wanneer je op school aangesproken wordt op je eigen mening en behoefte en thuis op de collectieve norm van de familie en de gemeenschap. Het is vanzelfsprekend dat een kind wil voldoen aan deze collectieve norm. Toon daar begrip voor, ook als dat conflicteert met je eigen normen Daarin ga je misschien vooral uit van de eigen behoefte en belangen van het kind.
- Benoem het kind als specialist van zijn familie. Zoek samen met het kind naar oplossingen, waarbij je rekening houdt met hoe het bij dit gezin werkt. Vraag wie het voor het zeggen heeft in het gezin en in de familie. Vraag wie steunfiguren zijn voor het kind en voor de ouders. Maar vraag ook wie er op welke manier het beste met de ouders in gesprek kan gaan. In sommige gezinnen kan een huisarts bijvoorbeeld gemakkelijker dingen bespreekbaar maken dan een hulpverlener.
- Vergeet de familie-eer niet! Vraag je altijd af of er sprake is van (dreigend) eerverlies. Vraag er ook naar bij het kind. Neem in dat geval altijd contact op met iemand die daar in gespecialiseerd is en ga zeer zorgvuldig te werk. Bij Veilig Thuis en bij de politie werken medewerkers met deze specialisatie.
Wanneer er sprake is of lijkt van onveiligheid in de thuissituatie, zul je daarover vroeg of laat meestal ook met de ouders spreken. In geval van (dreigende) eerwraak doe je dat niet op eigen houtje en niet zonder plan! In andere gevallen kun je vaak heel goed met ouders in gesprek over wat er speelt: alle ouders, ongeacht hun achtergrond, willen vooral goede ouders zijn.
In het Praktijkboek praten met kinderen over kindermishandeling vind je nog meer informatie en tips over cultuursensitief communiceren.
