Veel kinderen die kindermishandeling meemaken, hebben last van schuldgevoelens. Vanuit loyaliteit, verantwoordelijkheidsgevoel of hun negatieve zelfbeeld wijten ze de nare gebeurtenissen aan zichzelf. Voor jou als professional kan dat moeilijk zijn om te zien. Je zou het kind er zo graag van doordringen dat het niet schuldig is aan hoe het er thuis aan toe gaat.
Toch kunnen deze schuldgevoelens voor het kind een belangrijke functie hebben. Op een bepaalde manier geven ze het kind een gevoel van controle: als het (deels) jouw schuld is wat er gebeurt, kun je een volgende keer misschien voorkomen dat het nog eens gebeurt. In veel gevallen zal het je niet zo één, twee, drie lukken om de schuldgevoelens weg te nemen. Wat kun je wél doen?
- Sta erbij stil en vraag erop door. Wanneer een kind laat merken dat het zich verantwoordelijk voelt voor de thuissituatie of bijvoorbeeld uitspreekt dat het een gebeurtenis zelf heeft uitgelokt, vraag er dan op door. Hoe ziet het kind dat precies? Probeer daar eerst eens zonder oordeel naar te luisteren.
- Geef het kind de gezonde boodschap. Leg uit dat dat wat er thuis gebeurt niet de schuld is van het kind. Ook al zal het er meestal niet voor zorgen dat de schuldgevoelens direct verdwijnen, het is wel degelijk van belang dat het kind deze boodschap te horen krijgt.
- Vertel het kind dat het niet de enige is. Het kan steunend zijn voor het kind als het weet dat er meer kinderen zijn die nare dingen meemaken waar ze niks aan kunnen doen. En ook als het weet dat heel veel van deze kinderen zich schuldig voelen.
- Accepteer dat het gevoel nog steeds bestaat. Schuldgevoelens neem je niet zomaar weg. Vaak hebben mensen er nog tot lang in hun volwassenheid last van. Bovendien kan het voor een kind dat nog in de onveilige thuissituatie zit te bedreigend zijn om zijn schuldgevoel als gevoel van controle los te laten.
- Zet het kind in zijn kracht. Dat kun je doen door te vertellen wat hij heel goed doet of heeft gedaan en wat dat gedrag hem heeft opgeleverd. Het kan enorm helpen wanneer een kind op een positieve manier invloed ervaart.
Ook schuldgevoelens hebben een functie. Die neem je dus niet zomaar weg. Geef ruimte om erover te praten. Daarnaast blijft het belangrijk om kinderen steeds opnieuw te vertellen dat het geweld of de verwaarlozing die ze meemaken niet hun schuld is, in de hoop dat die boodschap stukje bij beetje steeds meer kan ‘landen’.
