De molensteen van de consequenties

Soms is een thuissituatie zo schadelijk of acuut gevaarlijk voor een kind, dat ingrijpen nodig is. Bijvoorbeeld door het opleggen van verplichte hulp of behandeling voor het gezin, een ondertoezichtstelling of in het uiterste geval een uithuisplaatsing.

Zo’n eventuele consequentie kan het ingewikkeld maken voor kinderen om open te zijn over hoe het (thuis) met ze gaat: verandering is eng. Zeker voor kinderen die zich al onveilig voelen. Hoe zwaar of ingewikkeld de thuissituatie ook is, die is bekend en daarmee dus vertrouwd. Verandering is onvoorspelbaar, en voelt dus al snel onveilig.

Een kind kan zich schuldig of verraden voelen als hij het idee heeft dat de verandering (zoals een opgelegde maatregel) direct voortkomt uit de informatie die hij gaf. Soms vragen kinderen daarom vooraf om geheimhouding. Eerder schreef ik al eens deze tips voor hoe je een kind kunt geruststellen, terwijl je toch eerlijk bent over wat je wel en niet kunt beloven.

Hoe bespreek je een eventueel besluit met een kind, zonder hem verantwoordelijk te maken voor de uitkomst van het onderzoek of de uitspraak van de kinderrechter?

  • Vertel het kind dat hij niet je enige informatiebron is. Wees transparant over je rol en over hoe eventuele afspraken of besluiten tot stand komen: je praat met het kind, maar ook met anderen en je overlegt met het gezin en met andere professionals over wat er nodig is om ervoor te zorgen dat het (thuis) beter gaat met het kind.
  • Vertel kort iets over de bezorgdheid van anderen om het kind. Leg uit dat je ook van anderen hebt gehoord dat er thuis problemen zijn en dat zij zich zorgen maken om het kind. Net zoals je de informatie van het kind niet letterlijk doorbrieft aan anderen, doe je dat hier ook niet naar het kind. Maar inzicht in de grote lijnen van gebeurtenissen en zorgen die meespelen bij de besluitvorming, kunnen een kind helpen om te begrijpen waarom bepaalde afspraken of maatregelen nodig zijn.
  • Deel ook iets over je eigen observaties. Vertel wat je zelf hebt gezien, bijvoorbeeld toen je op huisbezoek kwam of wat jou is opgevallen tijdens het (vorige) gesprek met het kind of andere betrokkenen. Laat zien dat jij verder kijkt dan alleen naar wat het kind zegt en dat je jouw waarnemingen en oprechte zorg om het kind meeneemt in de te nemen stappen.
  • Leg de maatschappelijke norm uit. Kinderen weten niet altijd wat wel en niet normaal of toelaatbaar is. Probeer op objectieve wijze te verwoorden wat er anders moet aan de huidige situatie van het kind. Neem daarbij niet je eigen norm of mening als uitgangspunt, maar de norm van ons allemaal, gebaseerd op wetten, kinderrechten en kennis over wat kinderen nodig hebben om veilig op te groeien. Bijvoorbeeld: Kinderen hebben niet alleen eten en drinken nodig, maar ook liefde, aandacht en gezelligheid. Op dit moment lukt het mama niet om daarvoor te zorgen.
  • Neem verantwoordelijkheid voor jouw (advies dat leidde tot dit) besluit. Vertel wie dit besluit neemt of genomen heeft en hoe dit tot stand is gekomen. Refereer daarbij weer aan de maatschappelijke norm, aan wat het kind én anderen verteld hebben, je eigen observaties en jouw rol in dit geheel. Benoem expliciet dat al deze dingen samen ervoor zorgen dat jij samen met anderen uitkwam op dit advies of dit besluit.

Bij ingrijpen is zorgvuldige communicatie naar het kind een must. Ruimte geven voor het verhaal van het kind, transparant zijn over jouw professionele verantwoordelijkheid én terugkoppeling aan het kind over het hoe & waarom van het besluit zijn daarbij essentieel.

Meer lezen over hoe je het kind meeneemt in het proces? In hoofdstuk 9 van het Praktijkboek praten met kinderen over kindermishandeling vind je meer tips, voorbeelddialogen en citaten van jongeren zelf over wat zij hierin belangrijk vinden.

Gerelateerde Tips

Zaadjes planten

Hoe krijg je een kind aan de praat? Hoe kom je erachter hoe het er thuis echt aan toe gaat? Hoe weet je of jouw zorgen terecht zijn?...

Hoe moet dat nou in de vakantie?

Voor kinderen die te maken hebben met onveiligheid in de thuissituatie, betekent de zomervakantie soms juist méér dan minder stress. De veilige haven van school en vrienden valt grotendeels weg en ook professionals die betrokken zijn bij een gezin gaan vaak een aantal weken met vakantie....

Praten met kinderen die gevlucht zijn

Kinderen die, recent of al wat langer geleden, gevlucht zijn uit hun land van herkomst, hebben veel meegemaakt. Vluchten uit je land, weg van alles dat vertrouwd en belangrijk voor je is, is natuurlijk enorm ingrijpend. En ook als ze al in Nederland zijn, blijft de situatie van kinderen vaak...