En als het kind dat nou niet wil?

Gesprekken met kinderen over hun onveilige thuissituatie kunnen lastig zijn. Eén van de ingewikkelde dingen tijdens zo’n gesprek kan zijn dat een kind niet verder wil, waar jij als professional juist verder móet. Een kind dat bijvoorbeeld niet wil dat je met zijn ouders bespreekt wat jullie hebben besproken. Of zegt dat het verder absoluut geen hulp wil.

Juist bij kinderen voor wie het niet vanzelfsprekend is dat hun behoeftes en grenzen gezien en gerespecteerd worden, is het van groot belang om hier zorgvuldig mee om te gaan. Juist jij als professional wilt een betrouwbare volwassene zijn voor het kind. Maar hoe respecteer je een grens als dat vanuit jouw professionele taak niet kan?

Onderstaande tips zijn niet bedoeld om een kind ‘om te praten’ of om bepaalde stappen ‘op te dringen’. Wel om je te helpen het kind mee te nemen naar de volgende stap.

  • Vraag naar de wensen en verwachtingen van het kind. Wat wil het kind anders zien? Wat moet vooral zo blijven? Wat is zijn liefste wens t.a.v. de thuissituatie? En t.a.v. het hulptraject/ het contact met de hulpverlener/ …? Dit kun je als vertrekpunt nemen voor de stappen die je samen met het kind uitstippelt: wat is daarvoor nodig volgens het kind? Wat wil het kind graag dat jij hierin doet?
  • Onderzoek het motief achter de ‘nee’. Het kan gebeuren dat een kind niet wil dat je bepaalde stappen zet. Wat zit er achter de grens die het kind aangeeft? Welke emoties spelen mee? Veel kinderen kunnen niet goed overzien wat er allemaal gaat gebeuren en zijn bijvoorbeeld bang dat ze op hun donder krijgen, dat ze niet meer thuis kunnen blijven wonen of dat een ouder naar de gevangenis moet. Sommige kinderen hebben al zoveel hulpverleners gezien, dat ze het vertrouwen verloren hebben dat hulp iets kan opleveren. Neem de grens die het kind aangeeft serieus door het verhaal erachter te horen en zijn gevoelens te erkennen.
  • Leg uit. Neem daarbij de wensen van het kind en jouw intentie als uitgangspunt. Je vertelde me net dat je graag wilt dat er bij jou thuis minder ruzies zijn en dat het weer gezellig wordt. Dat wil ik ook graag voor jou. Ik denk dat jouw ouders daar hulp bij nodig hebben. Om ze te kunnen helpen, moeten we eerst met ze praten. Maar: veiligheid voorop! In sommige gevallen neemt het geweld inderdaad toe na een gesprek met ouders. Als je (zelf of n.a.v. wat het kind je vertelt) inschat dat dat zo kan zijn, overleg dan met collega’s, de eventueel betrokken jeugdbeschermer of met Veilig Thuis over een veilige manier om de volgende stap te zetten.
  • Geef regie waar dat kan. Misschien kan een kind niet kiezen óf het gesprek met de ouders plaatsvindt, maar wel wat er wel of juist niet gezegd of opgeschreven moet worden of wie er bij het gesprek zijn. Als het kind even niet mee naar huis kan, kan het misschien meedenken over waar het een paar nachten zou kunnen logeren. Als het erg opziet tegen een nieuwe hulpverlener, kan het jou vertellen wat je vooral over het gezin en het kind moet vertellen in de overdracht. Als het kind zelf zijn zegje wil doen tegen zijn ouders/ de (andere) hulpverlener/ de rechter/ …, dan mag dat. Als een kind niet verder wil praten, dan hoeft dat niet.
  • Eén stap tegelijk. Niet alle stappen hoeven in één gesprek besproken te worden. Eén stap tegelijk is vaak genoeg, voor alle partijen. Wees eerlijk over wat er gaat komen. Ook als je niet aan alle verwachtingen kunt voldoen. Bijvoorbeeld als een kind wil dat je geheimhouding belooft. En vertel er dan ook bij wat het eerstvolgende is dat je wél gaat doen en waarom. Bespreek een volgende stap steeds met het kind. Volg daarin zoveel mogelijk het tempo van het kind.

Meer lezen over hoe je kinderen zorgvuldig meeneemt in het proces van hulp, bescherming en veiligheidsafspraken? In het Praktijkboek praten met kinderen over kindermishandeling vind je veel handvatten, voorbeelddialogen én uitspraken van jongeren zelf over wat ze belangrijk vinden. Het kind zelf meer grip geven op het ingewikkelde traject van jeugdbescherming (en jezelf meteen ook meer houvast geven voor gesprekken): maak gebruik van het Praatboek!

Dit blog is bijgewerkt in maart 2023.

Gerelateerde Tips

Als je gezicht een open boek is

Kinderen die gewend zijn hun omgeving voortdurend te scannen op (on)veiligheid, hebben grote voelsprieten voor oordelen, afkeuring en de mate waarin de ander zijn verhaal aankan....

Praten met kinderen over seksueel misbruik

In de categorie praten met kinderen over kindermishandeling is praten over seksueel misbruik misschien wel het allermoeilijkst. Voor kinderen zelf, maar ook voor professionals. De belangrijkste tips: durf te zien en durf te luisteren....
wat kun je wel doen?

Wat kun je wél doen?

Als er grote dingen aan de hand zijn, kunnen kleine dingen het verschil maken. Hoe hou je vol als je het gevoel hebt dat je maar weinig kunt betekenen?...