Jij staat bovenaan
Voor kinderen is het enorm belangrijk om zich veilig te kunnen voelen in contact met jou als professional. In de methodiek van de drie gesprekscirkels (Van Gemert), zoals beschreven in het Praktijkboek en de digitale reader, geeft de tweede gesprekscirkel hier handvatten voor.
Het kind als informant?
Onderzoekers van Veilig Thuis of de Raad voor de Kinderbescherming spreken in principe ook de kinderen van het gezin. En zoals ik zie tijdens trainingen aan deze professionals, doen ze dat met een groot gevoel van betrokkenheid en met de drive om een positief verschil te maken voor kinderen.
Wat is fijn voor een traumabrein?
Relatief veel kinderen die opgroeien met geweld, verwaarlozing of misbruik, raken daardoor getraumatiseerd. Ze hebben last van spanningsklachten, zoals nachtmerries en prikkelbaarheid. Ook kunnen ogenschijnlijk kleine triggers zorgen voor paniek. Zoals een beeld, geluid of geur waardoor het kind meteen wordt teruggeworpen in een traumatische herinnering.
De molensteen van de consequenties
Soms is een thuissituatie zo schadelijk of acuut gevaarlijk voor een kind, dat ingrijpen nodig is. Bijvoorbeeld door het opleggen van verplichte hulp of behandeling voor het gezin, een ondertoezichtstelling of in het uiterste geval een uithuisplaatsing.
De stem van het kind
In de afgelopen jaren is er gelukkig steeds meer aandacht voor de stem van het kind in hulp- en beschermingstrajecten. Het wordt steeds vanzelfsprekender om niet alleen met ouders, maar ook met kinderen in gesprek te gaan, om hen een luisterend oor, informatie en inbreng te geven.
Geheim
Sommige kinderen die geweld of misbruik meemaken, krijgen expliciet te horen dat ze hier met niemand over mogen praten. In het geval van seksueel misbruik gaat dit vaak gepaard met dreigementen van de pleger. Dan is het voor kinderen extreem ingewikkeld om er iets over los te laten.
Opgelost?
Als je als professional betrokken bent bij een gezin dat te maken heeft met onveiligheid, ben je waarschijnlijk vooral gericht op het doorbreken daarvan. In de praktijk betekent dit vaak het inschakelen of intensiveren van hulpverlening aan ouders of het maken van veiligheidsafspraken en ouders helpen om ze na te leven.
‘Dat snap je toch wel?’
Als hoogbegaafde kinderen nare dingen meemaken, kunnen ze zich daarin nog meer alleen voelen dan andere kinderen. Ook krijgen deze kinderen soms al op jonge leeftijd te maken met emotionele problemen die je meestal pas in de puberleeftijd ziet, zoals depressieve gedachten, zelfbeschadiging of eetstoornissen.
Een goed gesprek begint bij jezelf
Een situatie die je echt niet vindt kunnen, geraakt worden door de tranen van een kind, gedrag waar je iets van vindt… Als je lastige gesprekken voert, gebeurt er óók vanalles bij jezelf. Dat is logisch en menselijk en dus helemaal niet erg. Mits je in de gaten hebt wat er met je gebeurt.
Zelfonthulling: hoe ver ga je?
Het meemaken van kindermishandeling is van invloed op de manier waarop en de mate waarin een kind zich veilig voelt bij anderen. Dus ook bij jou. Of je een kind nu eenmalig of veel vaker spreekt: elke positieve ervaring in interactie met anderen is er één. Hoe meer positieve ervaringen, hoe helpender voor latere contacten, met jou of andere volwassenen.
Afkeuren of (samen) opknappen?
Als je met kinderen praat, wil je het liefst positief blijven over de ouders. Maar dat kan niet altijd. Bijvoorbeeld als je aankondigt dat je bepaalde acties gaat nemen naar aanleiding van wat het kind vertelt over thuis. Dan is het belangrijk om transparant te zijn over waarom je dat doet.
Serieus?!
Een tijdje geleden legde kindercorrespondent Tako Rietveld kort maar krachtig uit waarom we naar kinderen moeten luisteren: ‘omdat ze onderdeel zijn van de samenleving’. Hij maakte de vergelijking met andere groepen, waarbij we ons die vraag toch ook niet stellen, zoals vrouwen of moslims.