Heeft een gesprek zonder vertrouwensband wel zin?
Sommige professionals gaan vanwege hun functie en taak maar eenmalig of met grote tussenpozen in gesprek met een kind. Van die professionals krijg ik soms de vraag of het zin heeft om met een kind in gesprek te gaan, terwijl je geen vertrouwensband hebt.
De gezonde boodschap
Kinderen en jongeren die te maken hebben met geweld, verwaarlozing of misbruik, hebben lang niet altijd een beeld van wat wel of niet normaal is aan hun situatie. De situatie waarin ze opgroeien is hun ‘normaal’.
Eerste Hulp Bij Oplopende spanning
Een kind dat gaandeweg het gesprek steeds drukker wordt, moet huilen of juist dichtklapt; praten over narigheid thuis kan erg moeilijk zijn voor kinderen. Soms merk je aan kinderen dat ze gespannen zijn bij binnenkomst of zie je tijdens het gesprek de spanning oplopen.
Taal doet ertoe!
Het gedragspatroon van een getraumatiseerd meisje duiden als ‘ziektewinst’, na een woede- (of paniek-?) uitbarsting van een kind zeggen dat hij niet moet denken dat hij met zijn gedrag alles kan bepalen, een kind dat zijn bezoek aan oma eerst moet verdienen met gehoorzaam gedrag op de groep; voorbeelden uit de praktijk die eerder uitgaan van het stellen van de norm dan van een traumasensitieve benadering.
Jij staat bovenaan
Voor kinderen is het enorm belangrijk om zich veilig te kunnen voelen in contact met jou als professional. In de methodiek van de drie gesprekscirkels (Van Gemert), zoals beschreven in het Praktijkboek en de digitale reader, geeft de tweede gesprekscirkel hier handvatten voor.
Het kind als informant?
Onderzoekers van Veilig Thuis of de Raad voor de Kinderbescherming spreken in principe ook de kinderen van het gezin. En zoals ik zie tijdens trainingen aan deze professionals, doen ze dat met een groot gevoel van betrokkenheid en met de drive om een positief verschil te maken voor kinderen.
Wat is fijn voor een traumabrein?
Relatief veel kinderen die opgroeien met geweld, verwaarlozing of misbruik, raken daardoor getraumatiseerd. Ze hebben last van spanningsklachten, zoals nachtmerries en prikkelbaarheid. Ook kunnen ogenschijnlijk kleine triggers zorgen voor paniek. Zoals een beeld, geluid of geur waardoor het kind meteen wordt teruggeworpen in een traumatische herinnering.
De molensteen van de consequenties
Soms is een thuissituatie zo schadelijk of acuut gevaarlijk voor een kind, dat ingrijpen nodig is. Bijvoorbeeld door het opleggen van verplichte hulp of behandeling voor het gezin, een ondertoezichtstelling of in het uiterste geval een uithuisplaatsing.
De stem van het kind
In de afgelopen jaren is er gelukkig steeds meer aandacht voor de stem van het kind in hulp- en beschermingstrajecten. Het wordt steeds vanzelfsprekender om niet alleen met ouders, maar ook met kinderen in gesprek te gaan, om hen een luisterend oor, informatie en inbreng te geven.
Geheim
Sommige kinderen die geweld of misbruik meemaken, krijgen expliciet te horen dat ze hier met niemand over mogen praten. In het geval van seksueel misbruik gaat dit vaak gepaard met dreigementen van de pleger. Dan is het voor kinderen extreem ingewikkeld om er iets over los te laten.
Opgelost?
Als je als professional betrokken bent bij een gezin dat te maken heeft met onveiligheid, ben je waarschijnlijk vooral gericht op het doorbreken daarvan. In de praktijk betekent dit vaak het inschakelen of intensiveren van hulpverlening aan ouders of het maken van veiligheidsafspraken en ouders helpen om ze na te leven.
‘Dat snap je toch wel?’
Als hoogbegaafde kinderen nare dingen meemaken, kunnen ze zich daarin nog meer alleen voelen dan andere kinderen. Ook krijgen deze kinderen soms al op jonge leeftijd te maken met emotionele problemen die je meestal pas in de puberleeftijd ziet, zoals depressieve gedachten, zelfbeschadiging of eetstoornissen.