Momenteel is er veel aandacht voor hulp aan kinderen die thuis te maken hebben met geweld of verwaarlozing. Door professionals wordt volop gezocht naar manieren om, ondanks de beperkingen van de coronamaatregelen, gezinnen bij te staan die het moeilijk hebben.
In steeds meer gemeenten worden mogelijkheden gecreëerd om ook deze kinderen overdag buitenshuis op te vangen. Dat kan kinderen en ouders de benodigde ademruimte geven. Tegelijkertijd schept het een kans om face to face met kinderen te praten over hoe thuis gaat in deze extra lastige tijd.
In veel gevallen zijn leerkrachten, huisartsen, hulpverleners en jeugdbeschermers nu echter vooral aangewezen op video- en telefonisch contact. Hoe kom je dán in gesprek over hoe het echt met kinderen gaat? Dat kan extra lastig zijn als je elkaar niet ziet en als er altijd andere familieleden in de buurt zijn. Een aantal tips die kunnen helpen:
- Zoals altijd: éérst contact! Maak eerst een kort praatje, zodat het kind even op gang kan komen. Hoe gaat het met je? Gek hè, om elkaar via de telefoon te spreken in plaats van in het echt? Ik ben wel even benieuwd: waar zit je nu in huis? Wat zie je om je heen? Ik zit hier voor het raam en ik zie […]. Hoe gaat het nu met school? Heb je nog contact met je juf/ meester? En met je vrienden? Hoe gaat dat dan? Ik snap heel goed dat je je vrienden mist. Ik mis mijn vrienden ook. En mijn sport. Wie/ wat mis je het meest? Zijn er misschien ook léuke dingen aan deze periode?
- Besteed aandacht aan de randvoorwaarden voor het gesprek. Kan het kind even naar een rustige plek, waar hij niet gestoord wordt? Probeer in te schatten hoe veilig het is voor het kind om met jou te praten over de onveiligheid thuis. Spreek eventueel een simpel codewoord af (‘dinosaurus’/ ‘rekenen’/ …) waarmee het kind jou een seintje kan geven dat er iemand meeluistert of de kamer binnenkomt. Als voor het kind de randvoorwaarden ontbreken om open naar je te zijn, kun je uit jezelf nog een korte boodschap meegeven. Bijvoorbeeld dat je binnenkort weer zult bellen omdat je graag wilt weten hoe het met hem gaat. Of dat je je best zult doen om het kind en zijn ouders te helpen, ook al kunnen jullie elkaar nu niet zien. En dat het kind ook altijd met jou mag bellen/ mailen/ appen of contact kan zoeken met de Kindertelefoon.
- Let op non-verbale communicatie. Jouw stemgebruik, maar ook je mimiek en lichaamshouding hebben (ook aan de telefoon!) invloed op hoe jouw boodschap klinkt en overkomt. Geef wat vaker ondertiteling: maak expliciet wat je bedoelt, wat je intentie is, wat je graag wilt voor dit kind en zijn ouders. Geef daarnaast ook woorden aan wat je (non-verbaal) aan het kind merkt (Je klinkt …; Het lijkt of je het moeilijk vindt om hierover te praten? Hoor ik goed dat je moet huilen?).
- Vraag rechtstreeks naar veiligheid. In veel gezinnen is er nu meer stress. Is dat bij jullie ook zo? Hoe merk je dat? Merk je verschil met anders/ met hoe het normaal gaat? Welke dingen zijn nu (extra) moeilijk? Gaat het ook weleens echt mis, bijvoorbeeld als er een erge ruzie is of omdat eigenlijk niemand nu echt aandacht voor je heeft? Hoe gaat dat dan? Ben je weleens bang, thuis? Vertel eens?
- Bekijk of je toch óók een keer langs kunt gaan. Op social media zijn voorbeelden te lezen van juffen die een route maken langs de huizen van hun kleuters om even te zwaaien en te kletsen, van jeugdhulpverleners die ‘keukenraamgesprekken’ voeren (mét koffie ;-)), die persoonlijk een briefje in de bus doen en even zwaaien voor het raam en ook van een korte wandeling op 1,5 meter afstand. Dat je als professional deze moeite doet voor een kind, kan ontzettend veel betekenen.
Bij serieuze zorgen, maar gebrek aan middelen om goed zicht te kunnen krijgen of houden op de veiligheid in een gezin: neem vooral contact op met Veilig Thuis, de jeugdbeschermer of (indien je in de jeugdbeschermingsketen werkt) overleg met je gedragsdeskundige en je team wat nodig en mogelijk is.
Misschien kom je er in je gesprekken met kinderen niet altijd achter hoe het echt gaat. Wees je ervan bewust dat je door jouw steun het kind kan laten voelen dat hij er niet alleen voor staat. Dat alleen al maakt elke vorm van contact de moeite waard!
